Ticari faaliyetlerinizi yürütürken işletmenizin gelir gider dengesini korumanız oldukça önemlidir. İşletmenin finansal performansını yüksek tutmanın yolu, kazançları ve maliyetleri düzenli olarak takip etmekten geçer. Mali başarının göstergelerinden biri olan ciro, bu bağlamda dikkate almanız gereken parametreler arasındadır. Bu yazıda küçük iş yerlerinden kurumsal şirketlere kadar tüm işletmeleri ilgilendiren ciro hesaplama konusunu açıkladık.
İçindekiler
Ciro Kavramı Nedir: İşletmeler İçin Kritik Bir Finansal Göstergesi
Ciro kavramı özetle, işletmelerin ticari süreçlerinden belirli bir dönemde elde ettiği kazançtır. Bir diğer ifadeyle, sınırlı zaman diliminde şirketin kasasına giren gelirlerin toplamıdır. İşletmeler açısından önemli bir mali gösterge olan ciro, farklı dönemler itibarıyla hesaplanır. Bu ayrımda şirketin ödeme ve satış faaliyetleri belirleyici olur. Aşağıda ciro hesaplamasında baz alınan dönemleri görebilirsiniz.
- Günlük ciro: İşletmenin bir gün içerisinde ulaştığı toplam hasılatı ifade eder. İlgili günün başlangıcından sonuna kadar satılan ürün ya da hizmet adedi ile birim fiyatların çarpılması yöntemiyle hesaplanır.
- Haftalık ciro: Daha çok çalışanlarının maaşlarını haftalık olarak ödeyen işletmeler tarafından kullanılır. Haftanın ilk gününden sonuncuya kadar gerçekleştirilen ticari faaliyetleri kapsar. Haftalık ciro rakamları üzerinden ilgili ay içerisindeki performans değişimini izlemek mümkün olur.
- Aylık ciro: Nispeten daha uzun bir dönemi baz alması bakımından işletmelerin sıklıkla başvurduğu yöntemler arasındadır. Özellikle personellerinin ödemelerini aylık periyotlarda gerçekleştiren şirketlerin tercihi olur.
- Yıllık ciro: Genellikle büyük şirketler tarafından kullanılan bir ciro dönemidir. Bu ciro türü, bir önceki senenin finansal performansıyla karşılaştırma yapma ve yıllık büyüme verilerini belirleme şansı verir.
Ciro hesaplamasında saatlik veriler ya da 3 ay gibi özel periyotlar da göz önünde tutulabilir. Bu seçimde şirketin hangi dönemin gelirlerini izlemek istediği belirleyici olur. Söz konusu zaman dilimlerine göre işletmenizin farklı sürelerde elde ettiği kazancı kolaylıkla tespit edebilirsiniz.
Neden Ciro Analizi Yapmalıyız?
İşletmeler için ciro analizi hem finansal hem operasyonel açıdan son derece önemlidir. Zira bu analiz sayesinde şirketin elde ettiği hasılatı dönemler itibarıyla izlemek mümkün hâle gelir. Böylece işletmenin ticari faaliyetlerini geliştirmek için yeterli kaynağa sahip olup olmadığı belirlenir. Ayrıca mevcut iş hacminin, yatırımların ve stratejilerin mali hedeflere ulaşma noktasındaki yeterliliği de incelenir.
Öte yandan, kâr hesaplaması yaparken de ciro analizine ihtiyaç duyulur. Bu noktada öncelikle ciro ve kâr arasındaki farkın üzerinde durmakta fayda vardır. Brüt ciro hesaplamasına sadece gelir kalemleri dâhil edilir. Yani kazanç tutarından satış iskontoları ve indirimleri gibi giderler düşülmez. İşletmenin kârına ise toplam gelirlerden giderlerin çıkarılmasıyla ulaşılır.
Ciro Hesaplama Yöntemleri
Ciro hesaplaması yaparken tercih edebileceğiniz birden fazla yöntem bulunur. Bu yöntemler, baz alınan parametreler açısından birbirinden ayrılır. Ürün ya da hizmet satışlarından ciro hesaplamada birim fiyatlar ve adetler göz önünde tutulur. Dönemsel ciroda ise gelirler, daha genel bir açıdan ele alınır. Her iki ciro hesabı da işletmenizin belirli bir periyottaki hasılatını belirlemenizi mümkün kılar.
Ürün veya Hizmet Satışlarından Ciro Hesaplama
Ürün veya hizmet satışları üzerinde ciro hesaplaması yapmak için bazı değerleri bilmelisiniz. Bu yöntemde ürün ve hizmetlerin fiyatları dikkate alınır. Ayrıca satış miktarı da hesaplamaya dâhil edilir. Pantolon fiyatlarının 400 TL, gömleklerin ise 200 TL olduğu bir giyim mağazası üzerinden örnek ciro hesaplaması yapılabilir. Ayda 300 pantolon, 500 gömlek satan bu mağazanın hasılatı şu şekilde belirlenir:
- Ciro hesaplama formülü = Birim fiyat x Satılan adet
- Giyim mağazasının cirosu = (400 TL x 300 adet) + (200 TL x 500 adet) = 220.000 TL
Hesaplama sonucunda çıkan 220.000 TL’lik tutar, giyim mağazasının bir aylık kazancını gösterir. Söz konusu işletmenin kârını bulmak için cirodan giderleri çıkarmak yeterlidir. Mağazanın aylık personel, kira ve fatura harcamalarının 40.000 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda işletmenin net kârı, 180.000 TL olarak bulunur.
Dönemsel Ciro Hesaplama
Dönemsel ciro işlemlerinde günlük, haftalık ve aylık gibi belirli bir zaman dilimi esas alınır. Ayrıca bu yöntemle şirketler açısından kritik bir finansal gösterge olan çeyrek dönem kazancını belirlemek de mümkün olur. Örneğin ocak ayında 150.000 TL, şubatta 160.000 TL, martta ise 200.000 TL kazanç sağlayan şirketin ilk çeyrek cirosu 510.000 TL’dir. İşletme, bu rakamı gözeterek mali imkânları ve hedefleri doğrultusunda diğer aylarda iş hacmini genişletme ya da daraltma kararı alabilir.
Sektörlere Göre Ciro Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Ciro hesaplamasına yön veren hususların başında sektörel ayrım gelir. Zira her sektörün kendi içerisinde farklı dinamikleri bulunur. Mesela imalat alanında faaliyet gösteren bir işletmede çeşitli üretim maliyetleri ön plana çıkar. Fakat hizmet sektöründeki şirketlerde böyle bir gider kalemi bulunmaz. Bu noktada safi ve gayrisafi hasılat yöntemleri devreye girer. Sektörlere göre ciro belirlerken bu iki hesaplama şeklinden birini tercih edebilirsiniz.
Safi Hasılat Yöntemi
İşletmenin net kazancını gösteren safi hasılat yöntemi, en güvenilir ciro hesaplama yollarından biridir. Zira bu yöntemde hesaplamaya şirketin hem gelirleri hem de giderleri dâhil edilir. Ayrıca yurt dışındaki faaliyetler de göz önünde bulundurulur. Aşağıda safi hasılat yönteminde kullanılan ciro hesaplama formülü yer alır.
- Net Kazanç ya da Safi Hasılat = (Yurt İçi Satışlar + Yurt Dışı Satışlar + Diğer Gelirler) – (Satış İskontoları + Satış İadeleri + Diğer İndirimler)
Satış iskontosu, ürün ya da hizmet bedeli üzerinden yapılan indirimlerdir. Örneğin 100 TL’lik bir ürün için %30 oranında iskonto yapıldığında satış fiyatı 70 TL olur. Bu durumda 30 TL tutarındaki indirimi hasılattan düşmek gerekir.
Gayrisafi Hasılat Yöntemi
Gayrisafi hasılat yönteminde işletmenin brüt cirosu hesaplanır. Brüt ciroya tüm gelir kalemlerinin toplanmasıyla ulaşılır. Gayrisafi hasılata yurt içi ve yurt dışı kazançları dâhildir. Bunlara ek olarak hesaplamaya diğer gelirler de dâhil edilir. Diğer gelirler, şirketin ana faaliyetleri dışındaki kazançlarını kapsar. Bunlara kira, faiz ve kâr payından elde edilen gelirler örnek olarak gösterilebilir.
Ciro Analizi ve İşletme Performansı Hangi Başlıklar Altında İncelenebilir?
Ciro analizi ve işletme performansı arasında doğrudan bir ilişki bulunur. Ciro hedeflerine ulaşan bir şirketin mali açıdan başarılı olduğu söylenebilir. Söz konusu analizlerle ciro güncelleme hedeflerinize ulaşıp ulaşamadığınızı da kontrol edebilirsiniz. Böylece işletmenin faaliyetlerinde değiştirilmesi gereken noktaları tespit etmeniz mümkün olur. Ayrıca yüksek hasılatın şirketin satış hacmi, pazar payı, rekabet gücü ve sektördeki konumu gibi daha pek çok konuda önemli bir rolü bulunur.
Ciro Artışı ve İşletme Büyümesi: İşletme Gelişiminin İzlenmesi
İşletmenin büyüdüğünü ortaya koyan parametrelerin başında ciro artışı gelir. Zira bu artış, şirketin hasılatının bir başka döneme kıyasla yükseldiğini gösterir. Kazanç arttıkça işletmeyi ileriye taşıyacak faaliyetlere ayrılan kaynaklar da zenginleşir. Örneğin işletmenin üretim hacmi genişler. Benzer şekilde daha fazla çalışan istihdam etme, kâr potansiyeli olan yatırımlar yapma ve pazarlama süreçlerine yoğunluk verme gibi kazanımlar da beraberinde gelir.
Ciro Karşılaştırması: Rakip ve Sektör Benchmarklarıyla Kıyaslama
Ciroya göre şirket değeri belirlerken yalnızca işletmenin verileri üzerinde durmak derece yanlıştır. Çünkü aynı sektörde ticari faaliyet gösteren çok sayıda şirket bulunur. Durum böyle olunca rakip ve sektör analizlerinin önemi ortaya çıkar. Rakip benchmarkı bir diğer adıyla analizinde işletmenin ürün ya da hizmetleri, diğer şirketlerin sunduğu unsurlarla karşılaştırılır. Böylelikle eksiklikleri tespit etme, tasarımlarda iyileştirmeye gitme ve nihayetinde ciro artışı sağlama gibi olumlu sonuçlara ulaşılır.
Sektör benchmarkı ise daha kapsamlı bir süreci ifade eder. İşletmenin kendi finansal performansını, aynı sektörde yer alan tüm şirketlere kıyasla değerlendirmesini içerir. Genellikle bu analizde pazar payı yüksek olan ve sektöre liderlik eden şirketler baz alınır. Sektörel kıyaslamada başarı ölçütlerinin belirlenmesi, pazar araştırması, verilerin toplanması ve analizi gibi adımlar izlenir. Bu bağlamda gerçekleştirilen değerlendirmeler sonucunda işletmenin zayıf ve güçlü yönleri ortaya çıkar.
Ciro ve Kârlılık İlişkisi: İşletmenizin Mali Sağlığını Anlama
Ciro ve kârlılık arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Yani genel anlamda bir işletmenin cirosuyla beraber kârı da artar. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunur. Zira işletmenin kârına toplamlar gelirlerden giderlerin çıkarılmasıyla ulaşılır. Şayet şirketin maliyetlerinde hasılatına kıyasla bir artış varsa ciro ve kârın aynı anda yükselmesi mümkün olmaz. Ayrıca ciro elde etmek için yatırım yapmanın gerekli olduğu sektörlerde de aynı durum geçerlidir. Dolayısıyla işletmenizin mali sağlığını anlamak için hasılat ve kâr parametrelerini ayrı ayrı değerlendirmelisiniz.
Ciro Artırma Stratejilerini Nasıl Oluşturabilirsiniz?
İşletmelerin cirolarını artırmak için izleyebileceği bazı yollar bulunur. Bu kapsamda üretimden pazarlamaya kadar her aşamaya önem vermek gerekir. Şirketler için ciro artırma stratejileri; sektöre, iş hacmine, hedef kitleye ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterir. Söz konusu hususları temel alan bir ciro artırma stratejisi şu adımlarla oluşturulur:
- Hedef belirleme: Şirketinizin iç hacmini ve cirosunu yükseltmek için öncelikle bir hedef belirlemelisiniz. Ancak bu hedefin önceliklere yer vermesi ve gerçekçi olması son derece önemlidir.
- Pazar araştırması: Pazar araştırması, sektör ve rakipler hakkındaki detaylara hâkim olmanızı sağlar. Böylece işletmenizi bir adım öne çıkaracak hamleleri belirlemenize yardımcı olur.
- Müşteri tabanını genişletme: Daha geniş kitlelere hitap etmek, hasılatınızı yükseltmenize destek verir. Bunun için güncel trendleri takip etmeli, yeni ürünler geliştirmeli ve pazarlama faaliyetlerine özen göstermelisiniz.
- Verimliliği yükseltme: Verimliliği yükseltmek, kazanç ve maliyet dengesini kurmanızı mümkün kılar. Kaynak kullanımını azaltarak ve verimliliği düşüren uygulamalardan vazgeçerek cironuzu artırabilirsiniz.
Ciro artırıcı çalışmalar arasında geleneksel ve modern yaklaşımları aynı anda benimsemek de yer alır. Örneğin satışlarınızı, fiziki mağazaların yanında sanal platformlar üzerinden de yaparak daha yüksek hasılat rakamlarına ulaşmanız mümkündür. Özellikle Amazon gibi dünyanın dört bir yanına gönderim yapabileceğiniz online pazar yerleri sayesinde cironuzu artırabilirsiniz.
Ciro Hesaplamada Sık Yapılan Hatalar ve Doğru Yaklaşımlar Nelerdir?
Ciro hesaplamada yaygın olarak yapılan bazı hatalar bulunur. Satış iskontolarını ve indirimlerini göz ardı etmek, bu yanlışların başında gelir. Bu gider kalemleri, safi hasılata yani net kazanca ulaşmayı sağlar. Ayrıca satış fiyatlarına KDV’nin dâhil edilmemesi de hatalara yol açar. Aynı satışı iki defa baz almak ise çift hesaplamaya sebebiyet verir. Gider kalemleri, KDV dâhil fiyatlar ve çift hesaplama konusuna dikkat ederek en doğru ciro rakamlarına ulaşabilirsiniz.
Jestiyon ile İşletmenizin Finansal Süreçlerini Yönetebilirsiniz!
İşletmelere uçtan uca çözümler sunan Jestiyon, finansal ve operasyonel süreçlerinize kolaylık getirir. Şirket kuruluşundan mali işlemlere kadar her aşamada yanınızda olur. Jestiyon, kapsamlı ön muhasebe yazılımıyla işletmenizin finansal faaliyetlerinin etkin ve güvenilir bir şekilde yönetilmesini sağlar. Şirketinizi başarıya götüren daha pek çok kapsamlı çözümle tanışmak için vakit kaybetmeden Jestiyon ile iletişime geçebilirsiniz.
