Fatura, satış işlemlerinde alıcı ve satıcının haklarını korumak adına düzenlenen yasal bir belgedir ve çok sayıda farklı türü mevcuttur. İşletmenin gelir takibi yapabilmesinde, vergilendirme süreçlerini yönetmede ve hukuki haklarının korunmasında önemli rol oynar.
İçindekiler
Fatura Nedir?
Fatura, genel olarak bir hizmet ya da mal satışının ardından satıcı tarafından alıcıya özel olarak düzenlenen resmi bir belgedir. Satıcı ve alıcının vergi yükümlülüklerini yerine getirebilmelerini sağlama açısından bu belgeye ihtiyaç vardır. Ayrıca işletmelerin gelirlerini belgelendirir. Türüne göre bu belgenin içeriğinde farklı bilgilere yer verilebilir.
Fatura hem fiziksel hem de dijital olabilir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından dijital dönüşüm kapsamında başlatılan GİB Portal, fatura kesme süreçlerinin tamamının dijital ortamdan yürütülebilmesini sağlayan bir platformdur. Buna karşın GİB’den fatura kesmek, işletmeler için zorlayıcı olabilir. Jestiyon ile e-arşiv fatura süreçlerini titizlikle yönetebilir, profesyonel destek alarak ön muhasebe işlemlerini eksiksiz şekilde tamamlayabilirsiniz.
Faturalar İşletmeniz İçin Neden Önemlidir?
Faturalar, işletmeler için birçok açıdan önem arz eder. Tahsilat takibinden müşteri ilişkilerinin geliştirilmesine kadar farklı alanlarda işletmeye sağladığı önemli katkılar vardır. Ayrıca finansal sağlık ve sürdürülebilirlik açısından da bu belge, işletmelerin sistematik hareket edebilmesini sağlar.
Faturanın önemi, sadece işletme içerisinde düzenin tesis edilmesi ve finansal sağlıkla sınırlı değildir. Aynı zamanda işletmenin:
- Düzenli şekilde gelir takibi yapabilmesini,
- Vergi yükümlülüklerini zamanında, eksiksiz ve sorunsuz şekilde yerine getirmesini,
- Alıcı ile yapılan alışverişin resmi bir evrak haline dönüştürülmesi,
- Bütçe yönetimi ve finansal planlama yapabilmesini
mümkün hale getirir. Bununla birlikte alıcı ve satıcı arasında hazırlanan resmi belge olmaları dolayısıyla hak kayıplarının oluşması halinde her iki tarafın da hakkını korur. Olası anlaşmazlıklar halinde işletmeler bu belgeyi kullanarak yaşadıkları hak kayıplarını giderebilir.
Fatura Türleri Nelerdir?
Faturalar, farklı şekillerde kategorize edilir. Düzenleme amacı, içerik, işlem, ödeme zamanı, vergilendirme gibi unsurlar bu belgenin türünü belirler. Genel olarak fatura çeşitleri şu şekilde kategorize edilir:
- İşleme göre kesilenler
- Vergilendirmeye bağlı kesilenler
- Ödeme zamanına bağlı kesilenler
- Göndermeye bağlı kesilenler
Bu fatura türleri, işletmeler tarafından farklı amaçlar doğrultusunda kesilir. Bazı işletmeler için fatura kesme işlemi, belli başlı zorlukları beraberinde getirebilir. Özellikle söz konusu yurt dışına fatura kesmek, bazı işletmeler ilgili ülkelerin mevzuat ve yasal gerekliliklerini yerine getirme konusunda tereddüt yaşayabilir.
İşleme Göre Kesilen Faturalar
İşleme göre kesilen faturalar, genellikle yapılan işlemin türüne ve niteliğine göre düzenlenir. Bu faturaların farkları, kendi aralarında da yapılan işlemin niteliğine göre değişiklik gösterir. İşleme göre düzenlenen faturalar şu şekildedir:
- Satış Faturası: İşletmeler tarafından en çok kullanılan türdür. Bir malın ya da hizmetin satışına ilişkindir. İçeriğinde alıcı ve satıcıya dair bilgilerin yanı sıra satışı gerçekleşen mal veya hizmetin detayları da yer alır.
- İrsaliye Fatura: Çok büyük oranda mal sevkiyatında kullanılır. Sevkiyata ilişkin detaylar ve satış faturasını kapsayabilir.
- Proforma Fatura: Genellikle resmi bir evrak olarak kabul edilmez. Satış sürecinin bir parçası olarak düşünülür. Henüz satış süreci gerçekleşmeden bilgi aktarımı amacıyla oluşturulur. Temel olarak bir teklif belgesi mahiyetindedir.
- İade Faturası: Satın alınan mal ya da hizmetlerin iadesine ilişkin düzenlenir.
İşletmelerin özellikle satış faturaları düzenleme konusunda hassasiyete sahip olması yasal yükümlülükleri yerine getirmeleri açısından önemlidir. İşletme tarafından yapılan her türden satışın resmileşerek faturalandırılması gerektiği unutulmamalıdır.
Vergilendirmeye Bağlı Faturalar
Vergilendirmeye bağlı faturalar, anlaşılacağı üzere vergilendirme esasına göre kategorize edilir. 4 farklı vergilendirmeye bağlı fatura vardır:
- Tevkifatlı Fatura: Faturada yer verilen verginin alıcı ve satıcıya belli oranlarda paylaşılmasına ilişkin düzenlenir.
- ÖTV’li Fatura: Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), 4760 sayılı Kanun çerçevesinde belirlenen ve bazı ürünlerin satışında bir kereye mahsus olarak tahsil edilen vergi türüdür. Bu verginin fatura üzerinde ayrı bir ibare olarak gösterilmesi gerekir.
- ÖİV’li Fatura: Özel İletişim Vergisi (ÖİV), mobil iletişim hizmetlerinde tahsil edilir. Bütün mobil iletişim hizmetlerini içermemekle birlikte ÖİV, hizmet alan tarafından ödenmesi gereken bir vergidir. Dolayısıyla bazı mobil iletişim hizmetlerine yönelik hazırlanan ve ÖİV detaylarına yer verilen faturalar, bu türe dahildir.
- Stopajlı Fatura: Stopaj, kurumlar ya da gelir vergilerinin getirdiği yükümlülüklere ilişkindir. İşveren tarafından ödenir. Stopajlı faturada faturanın kesildiği işletme ya da kişi adına vergi dairelerine ödeme yapıldığına yer verilir.
Bunların yanı sıra bazı durumlarda özel şerhler konularak alıcı ve satıcı arasında vergilendirmeye ilişkin faturaların düzenlenmesi de mümkündür.
Ödeme Zamanına Bağlı Kesilen Faturalar
Ödeme zamanına bağlı kesilen faturalar temel olarak iki şekilde kategorize edilir. Açık ve kapalı olmak üzere ayrılan bu tür faturalar, yapılacak ya da yapılan ödemenin vadesine ilişkindir.
- Açık Fatura: Bu türün açık olarak tanımlanmasının sebebi faturaya konu olan borcun henüz açık statüde olmasıdır. Yani borç, belgenin düzenlendiği anda ödenmemiştir. Bu türde ödemeye tabi olan miktar, belirlenen vadede ödenir. Diğer faturalardan farklı olarak açık faturada kaşe ve imza üst bölümde konumlanır.
- Kapalı Fatura: Faturada belirtilen borç, evrakın düzenlendiği anda ödenmiştir. Borcun ödendiğine dair resmi evrak niteliğindedir. Kaşe ve imza, söz konusu belgenin alt bölümünde yer alır.
Ödeme zamanına göre faturalar, anlaşılacağı üzere satışı gerçekleşen mal veya hizmete ait bedelin ne zaman ödeneceğine ilişkindir.
Göndermeye Bağlı Faturalar
Göndermeye bağlı faturalar, temel olarak ilgili belgenin oluşturulma ve gönderimine yönelik olacak şekilde sınıflandırılır:
- Basılı Fatura: Mükelleflerinin yetkili matbaalardan temin ederek satış sürecinde kullandıkları fatura türüdür. Bu belge, matbaaların yanı sıra muhasebecilerden de temin edilebilir.
- Dijital Fatura: Basılı fatura ile benzer nitelikte olup dijital ortamda düzenlenip saklanırlar.
- E-Fatura: Elektronik ortamda basılan, düzenlenen ya da gerekli görülmesi halinde iptal edilebilen faturalardır. Son dönemde ülkelerin resmi işlemlerde dijitalleşmeye yönelik politikaları doğrultusunda işletmeler nezdinde e-fatura kullanımı teşvik edilmektedir. Türkiye’de ise 2013 yılından itibaren e-fatura kesimi kullanıma açılmıştır.
- E-Arşiv Fatura: GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) tarafından daha önce açıklanan ve belirlenen standartlara uygun şekilde tıpkı e-fatura gibi elektronik ortamda düzenlenerek kesilir.
Elektronik faturalar, geleneksel olarak kullanılan basılı versiyonlara alternatif olarak geliştirilmiştir. Süreçleri hızlandırmakla birlikte e-fatura, aynı zamanda maliyetleri de düşürür. Online fatura kesmek ve düzenlemek çok daha kolaydır.
Fatura Nasıl Kesilir?
Fatura kesmek, bir satış işlemini resmileştirmek ve evrak haline dönüştürmek demektir. Dolayısıyla bu işlemin kanunlarca belirlenen ölçüde, standartta ve düzende yapılması önemlidir. Fatura kesmek için gerekli bilgiler düzenlenecek belgede yer almalı ve tüm detaylara yer verilmelidir.
- İlk olarak alıcı ve satıcıya ait; vergi numarası, adres, ünvan gibi bilgiler eksiksiz şekilde yazılmalıdır.
- Satılan mal ya da sunulan hizmetin içeriğine dair detaylara yer verilmelidir.
- Satışa ilişkin vergilendirmeler açık bir şekilde yer almalıdır. KDV ya da varsa diğer vergiler hizmet bedeline eklenmelidir.
- Fatura kaydının yapılabilmesi adına düzenlenen belgenin numarası girilmeli, oluşturulma tarihine yer verilmelidir.
- Son olarak fatura, imza ve kaşe ile resmi bir evrak haline dönüştürülmelidir.
Tüm bu süreçler, klasik olarak kullanılan geleneksel basılı faturalara dairdir. Elektronik ortam üzerinden e-fatura kesme süreci daha kolay, hızlı ve pratik olmanın yanı sıra olası hataları da en aza indirecektir.
Mali İşlemleri Kolayca Yönetmeniz için Jestiyon Yanınızda
İşletmenizin mali işlemlerini en kolay ve hızlı şekilde yönetmek için Jestiyon yanınızda! Fatura kesiminden vergi takibine, şirket açılışından ön muhasebe hizmetlerine kadar işletmenizin tüm muhasebe ihtiyaçları için Jestiyon ayrıcalıklarından faydalanabilirsiniz. İşinizi büyütürken mali süreçler hakkında detaylı bilgi alabilir, Jestiyon’un profesyonel ekibi ile süreçleri eksiksiz şekilde yürütebilirsiniz. Ayrıca Jestiyon uzmanlığıyla yeni iş fikirlerinizi de hayata geçirmek çok kolay! Finansal danışmanlık hizmetleri ve sanal ofis olanaklarıyla işinizi bir adım öteye taşıyabilirsiniz.
